METODA DOBREGO STARTU

Metoda Dobrego Startu Marty Bogdanowicz – ogólna charakterystyka

Założenia oraz oddziaływanie Metody Dobrego Startu

Metoda Dobrego Startu (MDS) została opracowana przez Martę Bogdanowicz. Inspiracją do podjęcia pracy były informacje o metodzie Le Bon Depart autorstwa Thei Bunget, które dotarły do Polski pod koniec lat sześćdziesiątych ubiegłego wieku. MDS jest przeznaczona dla dzieci w wieku przedszkolnym i młodszym szkolnym oraz dla dzieci starszych, których rozwój psychoruchowy przebiega wolniej lub nieharmonijnie.

Założeniem MDS jest jednoczesne rozwijanie funkcji:

wzrokowych, słuchowych, językowych, dotykowo-kinestetycznych (uczucie dotyku i ruchu) 

i motorycznych oraz ich współdziałanie, czyli integracji percepcyjno-motorycznej. Funkcje te leżą u podstaw złożonej czynności czytania i pisania. Celem metody jest także kształtowanie lateralizacji (ustalenie ręki dominującej) oraz orientacji w schemacie ciała 

i przestrzeni.

Ćwiczenia MDS są wskazane dla dzieci przygotowujących się do nauki czytania i pisania, natomiast niezbędne w przypadku dzieci ryzyka dysleksji oraz osób o opóźnionym rozwoju psychoruchowym – niepełnosprawnych intelektualnie i fizycznie. Wyrównanie dysharmonii rozwojowych u dzieci z ryzykiem dysleksji zapobiega powstawaniu niepowodzeń szkolnych lub je minimalizuje.

Dlaczego stosowanie Metody Dobrego Startu jest przydatne w wychowaniu przedszkolnym?

Udział przedszkolaka w zajęciach prowadzonych MDS sprzyja jego optymalnemu rozwojowi. W wyniku systematycznych ćwiczeń doskonalą się funkcje: wzrokowe, słuchowe, ruchowe oraz ich wzajemne współdziałanie czyli koordynacja. Poprzez ćwiczenia językowe dziecko wzbogaca słownictwo, uczy się prawidłowo formułować zdania, odpowiadać na pytania, dostrzegać związki między treścią obrazka a tym, co zostało wyrażone słownie. Metoda Dobrego Startu systematycznie rozwija orientację w schemacie własnego ciała i przestrzeni. Wielozmysłowe uczenie się, charakterystyczne dla MDS, bardzo dobrze odpowiada potrzebom dziecka w wieku przedszkolnym.

Charakterystyka rozwoju dziecka w wieku 3-5 lat

1. Rozwój fizyczny

• powiększenie się wymiarów oraz masy ciała przebiega dość równomiernie. Dziecko wolniej niż w poprzednich okresach rozwojowych przybiera na wadze, natomiast dość szybko rośnie.

• 2. Rozwój ruchowy.

W wieku przedszkolnym dziecko zdobywa wiele nowych umiejętności motorycznych. Zdobycze te dotyczą motoryki dużej i małej. Są to umiejętności związane z samodzielnym przemieszczaniem się w przestrzeni, jak również posługiwaniem się przedmiotami i manipulo-waniem nimi.

Przykładowe umiejętności lokomocyjne (duża motoryka)

Dziecko 3-4-letnie z łatwością biega. Umie wchodzić po schodach, stawia jedną stopę na stopniu. Potrafi obunóż skakać przez skakankę. Umie chodzić na palcach.

Dziecko 4-5 letnie umie wchodzić i schodzić po schodach, stawiając jedną stopę na każdym stopniu. Doskonali umiejętność stawania, chodzenia i biegania na palcach i umie to robić już dość swobodnie.

Dziecko 5-6 letnie uczy się skakać przez skakankę na każdej z nóg na przemian. Uczy się chodzić po wyznaczonej linii, na przykład narysowanej na podłodze. Umie samodzielnie korzystać z huśtawki i zjeżdżalni.

Przykładowe umiejętności nielokomocyjne (duża motory-ka).

Dziecko 3-4 letnie umie jeździć na rowerku trójkołowym. Pedałuje i samodzielnie nim kieruje. Ciągnie za sobą zabawkę, chodząc w dowolnym kierunku.

Dziecko 4-5 letnie jeździ na hulajnodze. Dziecko 5-letnie podskakuje na jednej nodze. Niektóre 5-letnie dzieci potrafią jeździć na rowerku dwukołowym.

Przykładowe umiejętności manipulacyjne (mała motory-ka).

Dziecko 3-4-letnie łapie dużą piłkę. Uczy się ciąć nożyczkami papier. Trzyma ołówek kciukiem oraz palcem wskazującym i środkowym.

Dziecko 4-5-letnie coraz sprawniej łapie piłkę. Umie nawlekać koraliki z dużymi otworkami bez użycia igły. Prawidłowo trzyma narzędzie pisarskie.

Dziecko 5-6-letnie może uczyć się szyć. Potrafi nawlekać igłę.

3. Rozwój działalności dziecka.

Przykładową formą działalności dziecka w wieku przedszkolnym jest zabawa. Przybiera ona różne, coraz bogatsze formy. Dziecko, odmiennie niż we wcześniejszych okresach rozwojowych, coraz częściej bawi się z innymi. Dzięki temu stopniowo uczy się postępować zgodnie z przyjętymi regułami, dzielić zabawkami, dostosowywać do pomysłów innych dzieci.

Zabawy tematyczne

Stopniowo stają się one coraz dłuższe. Dziecko w wieku przedszkolnym świadomie podejmuje pewną rolę i zgodnie z nią postępuje w toku zabawy. W zabawach bierze coraz większa liczba dzieci. Tematyka zabaw jest różnorodna i szeroka. Zakres tematów rozszerza się wraz z wiekiem. Są to zabawy w dom, szkołę, szpital, straż pożarną itp. W zabawach tematycznych wielką rolę odgrywa mowa. Dzięki niej dziecko tworzy akcję zabawy, nadaje umowny sens przedmiotom. Istnieje ścisły związek między rozwojem języka a stopniowym wzbogacaniem się form zabaw tematycznych.

Zabawy konstrukcyjne

Zajmują one w kolejnych fazach wieku przedszkolnego coraz ważniejsze miejsce w działalności dziecka. Przedszkolak wykorzystuje coraz bardziej różnorodny materiał konstrukcyjny. Oprócz klocków używa do budowania również innych przedmiotów np.: książeczek, deseczek, patyczków, kamieni. Ważną dla prawidłowego rozwoju dziecka odmianą zabawy jest budowanie według wzoru. Wymaga ono złożonych operacji analityczno-syntetycznych. Dziecko musi wyodrębnić elementy składowe konstrukcji przedstawionej na wzorze, porównać je, zaplanować etapy budowy, a w trakcie pracy kontrolować jej zgodność ze wzorem i dokonywać ewentualnych poprawek.

Zabawy twórcze

Przybierają one formę rysowania, malowania, wycinania, lepienia z plasteliny, modeliny lub masy solnej. Dziecko samodzielnie formuje i modeluje posiadany materiał, odkrywając w ten sposób jego właściwości. Swobodna twórczość artystyczna dziecka jest dla niego przede wszystkim środkiem ekspresji. Należy ją odróżnić od działalności odtwórczej, wykonywanej na polecenie nau-czyciela, takiej jak rysunki na określony temat.

Nauka i praca

Zaczynają one odgrywać coraz większą rolę w ostatniej fazie wieku przedszkolnego. Dziecko pełni dyżury w przedszkolu, wykonuje drobne, pomocnicze prace w domu. Może nakrywać do stołu, wynosić śmieci, porządkować zabawki, wycierać kurz. Kształtowanie się pierwszych prawidłowych nawyków pracy ma znaczenie dla dalszego rozwoju dziecka.

4. Rozwój procesów poznawczych

Dziecko w wieku przedszkolnym nie potrafi przeprowadzić samodzielnie szczegółowej analizy tego, co zauważa. Spostrzega globalnie, zwracając uwagę przede wszystkim na cechy łatwo uchwytne, takie jak: niezwykły kształt, dźwięk głośniejszy od innych, dominująca barwa. Spostrzegania dziecka ma ścisły związek z działaniem.

Wrażliwość wzrokowa

Przez cały wiek przedszkolny rozwija się umiejętność nazywania barw i ich odcieni. Dziecko wcześniej opanowuje umiejętność rozróżniania barw niż popra-wnego ich nazywania. W okresie tym stopniowo wzrasta również ostrość wzroku dziecka. Rozwój spostrzegania wzrokowego znajduje odbicie w umiejętności odtwa-rzania na rysunku kształtów geometrycznych. Dziecko 3-letnie potrafi odwzorować koło, 3-4-letnie krzyżyk, natomiast starsze przedszkolaki rysują kwadrat i trójkąt.

Wrażliwość słuchowa

W wieku przedszkolnym stopniowo zwiększa się wrażliwość na dźwięki mowy. Rozwija się również słuch muzyczny. Dziecko stopniowo coraz lepiej radzi sobie z rozróżnianiem wysokości dźwięków, ich barwy i siły. Chętnie słucha muzyki. Śpiewa piosenki: początkowo łatwe i krótkie, stopniowo dłuższe i trudniejsze, wiernie odtwarzając rytm i melodię.

Uwaga

Uwaga dziecka w wieku przedszkolnym jest przede wszystkim mimowolna. Nie jest zbyt trwała. Z tego powodu dziecko często zmienia przedmiot zainte-resowania, często nie doprowadza do końca rozpoczętej czynności. W kolejnych fazach wieku przedszkolnego czas czynności wykonywanych przez dziecko wydłuża się. Zaczyna kształtować się uwaga dowolna, podtrzymywana wysiłkiem woli, nawet w sytuacji zmęczenia lub znu-dzenia.

Pamięć

Pamięć dziecka w wieku przedszkolnym ma początkowo charakter mimowolny. Stopniowo ulega przekształceniu i dziecko pod koniec okresu przedszkolnego zaczyna celowo zapamiętywać, a także świadomie przypominać sobie na przykład wiersz wyuczony na pamięć.

Wyobraźnia

Wyobraźnia przedszkolaka jest bujna i żywa. Dziecko niezwykle silnie przeżywa bajki, które mu opowiada lub czyta dorosły. Niekiedy zachowuje się tak, jakby żyło w krainie swoich wyobrażeń. Siłą wyobraźni nadaje cechy żywych istot przedmiotom, a cechy ludzkie zwierzętom. Na początku okresu przedszkolnego dominuje wyobraźnia mimowolna, która stopniowo przekształca się w wyobraźnię dowolną.

Mowa

Mowa dzieci 3-letnich wychowanych w warunkach sprzyjających rozwojowi znajduje się na stosunkowo wysokim poziomie. Trzylatek ma opanowane podstawy systemu jezyka ojczystego od strony gramatycznej i leksykalnej. Zasób słownictwa jest stosunkowo niewielki, a system gramatyczny nie w pełni poznany i utrwalony. W okresie przedszkolnym dziecko stopniowo poszerza słownik, sprawniej posługuje się regułami gramatyki i fonetyki. W wieku 6-7 lat swobodnie posługuje się mową potoczną i bez trudu porozumiewa się z innymi.

Myślenie

Myślenie dziecka w wieku przedszkolnym ma przede wszystkim charakter konkretno-wyobrażeniowy. Jest podporządkowane działaniom praktycznym. Wraz z upływem czasu i rozwojem dziecka w wieku przed-szkolnym stopniowo zmniejsza się zależność myślenia od bezpośredniej sytuacji, a więc od czynników zewnę-trznych. Dziecko pod koniec okresu przedszkolnego rozumie zasadę zachowania stałości w odniesieniu do masy substancji, natomiast nie rozumie tej zasady w odniesieniu do ciężaru i objętości. Około 5 roku życia pojawią się początki myślenia przyczynowo-skutkowego.

5. Rozwój emocjonalno-społeczny

Uczucia

Uczucia dziecka w wieku przedszkolnym wykazują duże zróżnicowanie. Przedszkolak nie potrafi ich maskować i tłumić. Znajdują one wyraz z zachowaniu, są widoczne w ruchach, gestach, okrzykach i słowach. Dziecko reaguje silnie emocjonalnie nawet na współmiernie słabe bodźce. Przedszkolak jest zmienny w uczuciach i nastrojach. Emocje szybko powstają, ale równie szybko wygasają lub przekształcają się w inne. Wraz z wiekiem i postępem rozwoju reakcje stają się mniej gwałtowne i mniej żywiołowe. Stopniowo dziecko staje się osobą zdolną do przeżywania uczuć głębszych i coraz bardziej świadomych.

Rozwój społeczny

Ważnym osiągnięciem okresu przedszkolnego jest uspołecznienie dziecka, czyli rozwój umiejętności dosto-sowania swojego zachowania do wymagań środowiska społecznego. Umożliwia to przedszkolakowi włączenie się do wspólnych zabaw i zajęć, a potem do bycia uczniem – członkiem klasy i społeczności uczniowskiej. Środowiskiem, w którym dziecko uczy się zachowań wobec rówieśników i kształtowania kontaktów koleże-ńskich jest grupa przedszkolna. Ogromne znaczenie dla prawidłowego przebiegu rozwoju społecznego mają postawy rodzicielskie. Zarówno nadmierna koncentracja na dziecku, jak i nadmierny dystans maja negatywny wpływ na rozwój uczuciowy i społeczny przedszkolaka.

Bibliografia:

BogdaniwiczM., Barańska M., Jakacka E (2009). Metoda Dobrego Startu. Od wierszyka do rysunku dla dzieci 3-4-letnich. Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia.

BogdaniwiczM., Barańska M., Jakacka E (2008). Dobry start. Program wychowania przedszkolnego dla dzieci 3-5-letnich. Gdańsk. Wydawnictwo Harmonia.

Opracowała: mgr Barbara Nartowicz